Hasan Umut

11. yüzyıl Endülüs’ünde yaşamış meşhur tabip olan Zehrâvî’nin hem İslam hem de Avrupa dünyasında büyük bir şöhrete ulaşması, Kitâbü’t-Taṣrîf li-men ʿaceze ʿani’t-teʾlîf başlıklı eseri sayesinde olmuştur...

Bûzcânî, Ortaçağ İslam dünyasında matematik ve astronomi sahalarının önemli simalarından birisidir. Matematik alanına bilhassa da trigonometriye yaptığı katkılarla bilinir...

On dördüncü yüzyılın ikinci yarısında, bugün İran coğrafyası içerisinde bulunan Kâşân’da doğan Gıyâsüddîn Cemşîd el-Kâşî, Semerkant matematik-astronomi okulu mensubu matematikçi ve astronomdur...

Otuzdan fazla eser kaleme alan Gelenbevî, bilhassa mantık, kelam, felsefe, matematik ve geometri alanlarındaki telifatı ile temayüz etmiştir...

Şerefüddîn et‐Tûsî özellikle matematik alanında yaptığı katkılarla bilinmektedir. Mesâilü’l-cebr ve’l-mukâbele başlıklı eserinde üçüncü dereceden denklemlerin yaklaşık bir çözümünü ortaya koymuştur...

Kemâleddîn Fârisî’nin eser kaleme aldığı alanların başında optik, matematik ve geometri gelmektedir. Tebriz’de iken Apollonius’un Koniler kitabı üzerine çalışmaya başlamışsa da hocası Kutbuddîn Şîrâzî’nin tavsiyesi üzerine İbnü’l-Heysem’in meşhur optik eseri Kitâbü’l-Menâzir’i incelemiş, 708/1309 civarında bu eseri kritik bir biçimde değerlendirdiği Tenkîhü’l-Menâzir isimli eserini kaleme almıştır.

Fenârizâde Ali Çelebi diye de bilinen Alâʾeddîn ʿAlî b. Yûsuf Bâlî b. Şemseddîn el-Fenârî, Osmanlı Devleti’nin ilk şeyhülislamı Molla Şemseddîn Mehmed b. Hamza Fenârî’nin torunudur...

Batı’da Alpetragius olarak tanınan Bitrûcî, Michael Scot tarafından Latince’ye çevrilmiş ve on üç ila on altıncı yüzyıl Avrupa’sında bilhassa skolastik çevrelerde Batlamyusçu modele alternatif olarak kullanılmıştır...

En büyük İslam astronomlarından biri olan el-Bettânî’nin İslam astronomi tarihi açısından gerçekleştirdiği en önemli faaliyetlerin başında, özel rasathanesinde yaptığı hassas gözlemler gelir...

İbn Fellûs, dini ilimlerde büyük üne sahip olmakla birlikte matematik özellikle de muhasebe alanında da eserler kaleme almıştır. Kitâbü İ‘dâdi’l-isrâr fî esrâri’l-a‘dâd başlıklı eserini Mekke’de hac vesilesiyle bulunduğu sırada kaleme almıştır...

İbnü’z- Zerkâle, teorik astronomi, astronomik tablolar, astronomik aletler, astroloji ve sihir gibi alanlarda telif çalışmalarında bulunmuştur.

Muhyiddîn el-Mağribî, matematik, astronomi, astronomi aletleri ve astroloji alanlarında çalışmalar yaptı.

Müeyyeddîn Urdî’nin İslâm astronomisine katkısı hem teorik astronomi hem de astronomik alet yapımına dair eserleri ile pratik astronomi açısından önemlidir.

Salih Zeki, bilhassa bilim tarihi, matematik, astronomi ve mantık alanlarında çalışmalarda bulunmuştur. Nitekim Rasathane’de görev yaparken, müdür yardımcısı olan Emile Lacoine ile takvim çalışmalarında bulunmuş ve astronomi ders kitapları hazırlamıştır...

Astronomi alanında yazdığı Kitâb fî keşfi ʿavâri’l-muneccimîn ve‐galaṭihim fî ekseri’l-aʿmâl ve’l‐ahkâm 25 bölüm olarak telif edilmiş olup Öklid, Arşimet, Apollonius, İbrâhîm b. Sinân, Ebû Ca‘fer el-Hâzin, Bîrûnî, Ebû Ma‘şer el-Belhî, Habeş, Sûfî, and İbnü’l-Heysem ve Brahmagupta gibi önemli isimlerin eserlerinde bulduğu hataları ele almıştır.

Hesap ve bilhassa İslâm miras hukuku ilmi olan ferâiz alanındaki eserleri ile bilinmektedir. Kitâbü’l- ferâ’izi’l-sirâciyye başlıklı eseri, doğu İslâm coğrafyasında en fazla bilinen ve kullanılan miras hukuku eseri olmuştur.

On beşinci yüzyılda yaşamış Timur hükümdarı, matematikçi ve astronomi âlimi Uluğ Bey’i farklı bir yönetici kılan en önemli husus, kendisinin de ilim ile iştigal etmesi ve dahi bilhassa matematik ve astronomi alanında uzman bir isim olmasıdır...

Son dönem Osmanlı’sında matematik sahasının önde gelen isimlerinden olan Vidinli Hüseyin Tevfik Paşa, 1882 yılında Amerika’da iken hazırladığı meşhur eseri Linear Algebra’yı İstanbul’da neşretti...

Ömer Hayyâm’ın bilim tarihinde edindiği haklı konumun, bilhassa matematik ve astronomi alanlarında ortaya koyduğu çalışmalar sayesinde olduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz.

14. yüzyılda yaşamış en önemli astronomlardan olan İbnü'ş-Şâtır, Gezegenler teorisi ile bilinmektedir. Bu nedenle İbnü'ş-Şâtır’ın İslam astronomi tarihi alanında en çok bilinen katkısı teorik astronomi alanında olmuştur...

On ikinci yüzyıl Endülüs’ünde yaşamış matematikçi ve astronom Câbir b. Eflah’ı üne kavuşturan eseri Islâhü’l-Mecistî’dir. Eserin en önemli özelliklerinden birisi, Batı İslam coğrafyasında Batlamyus’un el-Mecisti’sine getirilen ilk eleştiri olmasıdır...

İslam astronomi tarihinin en çok kullanılan astronomi ders kitaplarından birisinin yazarı olan Şerefüddîn Mahmûd b. Muhammed b. ʿÖmer el-Çağmînî el‐Hârezmî, on ikinci yüzyılın ikinci yarısında Harezm bölgesinde Çağmin denilen bir kasabada doğdu...