Siracüddîn Secâvendî

Hayatı ve Öğretisi

Sirâcüddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Muhammed b. ‘Abdürreşîd es-Secâvendî’nin hayatına dair elimizde yeterli bilgi bulunmamaktadır. Kendisine nisbet edilen Secâvend’in, Güney Horasan’a yakın küçük bir şehir olan Sekâvend’in Arapçalaşmış şekli olduğu kabul edilmektedir. Hesap ve bilhassa İslâm miras hukuku ilmi olan ferâiz alanındaki eserleri ile bilinmektedir. Kitâbü’l- ferâ’izi’l-sirâciyye başlıklı eseri, doğu İslâm coğrafyasında en fazla bilinen ve kullanılan miras hukuku eseri olmuştur. Eser, müellifin kendisi tarafından şerh de edilmiştir. Hanefî mezhebini esas almakla ile birlikte diğer mezheplerin görüşlerine de yer vermektedir. Sadece Türkiye kütüphanelerinde yüzlerce nüshası bulunan eser üzerine pek çok şerh ve hâşiye yazılmış, muhtasar ve nazım biçimleri hazırlanmış ve muhtelif dillere tercüme edilmiştir.

Sirâcüddîn Secâvendî’nin bir başka önemli çalışması Kitâbü’t-tecnîs fi’l-ḥisâb ise on üç bölümden müteşekkil olup kesirli aritmetik işlemleri konu edinmektedir. Katip Çelebi’nin aktardığına göre Mes‘ûd b. Mu‘temir el-Meşhedî, eseri 824/1421 yılında Semerkant’ta şerh etmiştir. Osmanlı âlimlerinin de ilgisine mazhar olan eser, Molla Fenârî’nin torunu Fenârîzâde Alâeddin Ali Çelebi tarafından da şerh edilmiştir. Sirâcüddin Muhammed b. Ömer Halebî’nin şerhi, İstanbul Rasathânesi’nin kurucusu Takiyüddin Râsıd tarafından istinsah edilmiştir.     

Öne Çıkan Eserleri

• Kitâbü’l-Ferâ’izi’l-Sirâciyye: Kazan 1302/1885.

• Kitâbü’t-Tecnîs fi’l-Hisâb.

• Risâletü’l-Cebr ve’l-Mukâbele.