Cumhur Ersin Adıgüzel

Şehrin adının menşei hakkında farklı görüşler bulunmakla birlikte İspanyolca’da “nar” anlamındaki “granada” kelimesinden gelmekte olduğu genellikle kabul edilen görüş olup nar figürü şehrin günümüzdeki sembolüdür. Diğer bir görüşe göre ise buraya yerleşen Yahudiler tarafından kurulduğu ve “Gar-anat” (göçmenler yurdu) olarak isimlendirildiği ifade edilmiştir...

İber Yarımadası’nın ortasında, Tâcu (Tajo) Nehri kenarında kurulmuş büyük bir şehir olan Tuleytula, Kurtuba’nın (Córdoba) kuzeydoğusunda; Vâdilhicâre (Guadalajara) ve Madrid’in güneybatısında yer almaktadır...

Fenikeliler tarafından inşa edilmiş olan şehir İber Yarımadası’nın güneyinde, Vâdilkebîr (Guadalquivir) nehrinin kenarında kurulmuştur. Roma ve Vizigot dönemlerinde önemli bir şehir olan Kurtuba, Müslümanlar tarafından fethedildikten kısa bir süre sonra idarî merkez yapılmıştır.

Mağrib’in batısında kurulmuş olan büyük bir şehir olup kaynaklarda isminin “Merrâküş” şeklinde kaydedildiği de görülmektedir. Şehir isminin etimolojik kökeni hakkında bazı görüşler nakleden İslâm coğrafyacıları, Merakeş’in kurulmasından önce, bulunduğu bölgenin yol kesme ve gasp olaylarının çokça vuku bulduğu bir yer olduğunu, Merrâküş kelimesinin de Berberî dilinde “en hızlı yürünen yer” anlamına geldiğini ifade etmişlerdir.

Endülüs’ün güneydoğusunda yer alan bir liman şehridir. Mürsiye’nin Endülüs’te Müslümanlar tarafından kurulan şehirlerden biri, bânîsinin de Endülüs Emevî Devleti’nin dördüncü hükümdarı II. Abdurrahman olduğu belirtilmektedir. Mürsiye’nin, Suriye bölgesindeki Tedmür şehrine nisbetle Tüdmîr olarak anıldığı da görülür. Bununla birlikte, bölgenin Roma hakimiyeti döneminde Villa Murtea ismiyle bilinen bir yerleşim birimi olduğu bilinmektedir.

İber Yarımadası’nın kuzeydoğusunda yer alan en büyük şehirlerden biridir. Ebro Irmağı’nın bulunduğu vadi ile bu ırmağa dökülen Huerva ve Gallego nehirlerinin ortasında kurulmuştur...

Mağrib’in Akdeniz sahilinde, Endülüs’ün güneyindeki Cezîretülhadrâ’nın tam karşısında yer alan önemli bir liman şehridir. Fenikeliler tarafından MÖ 814 yılında kurulduğu ve ticarî bir merkez olarak kullanıldığı bilinmektedir. Daha sonra Kartaca, Roma, Vandallar ve Bizans’ın hakimiyeti altına geçen şehir, 62/681 yılında Emevîler’in Kuzey Afrika valisi Ukbe b. Nâfi tarafından fethedildi...

Kuzey Afrika’nın batı ucunda, günümüzde Fas’ın Akdeniz sahilinde yer alan şehir, konum itibariyle bölgenin en önemli şehirlerinden biridir. Doğusunda Tıtvân, güneyinde Şefşâven, kuzeyinde Akdeniz, batısında ise Atlas Okyanusu bulunur. Bir görüşe göre şehrin ismi “yedi tepe” olarak bilinen kurulduğu bölgeden gelmektedir.

Günümüzde Sevilla olarak isimlendirilen şehir Endülüs’ün güneyinde, Kurtuba’nın güney batısında bulunur. Eskiçağ ve Roma dönemindeki adı Hispalis olan şehir, Vizigotlar döneminde önemli bir idarî ve kültürel merkezdi. 93/712 yılında Musa b. Nusayr tarafından fethedilen İşbîliye, Kurtuba’nın 100/719’da merkez olarak kullanılmasına kadar, Müslümanların Endülüs’teki ilk merkezi olmuştur.