Ömer b. Sehlân es-Sâvî

Hayatı

Sâvî, bugünkü İran’da Rey ve Hemedan arasında yer alan Sâve’de 465-470/1073-1078 yılları arasında doğdu. İbn Sînâcı okula mensup âlimlerden öğrenim gördü. Sâve’de kadılık yaptı, ancak daha sonra Nîşâbur’a yerleşti. Sâvî, Nîşâbur’da bir taraftan telif ve öğretimle meşgul olurken diğer taraftan kitap istinsah ederek geçimini sağladı. Çağdaşı Beyhakî ile görüştü, el-Meyhenî ve Şehristânî gibi âlimlerle yazıştı. Ömer b. Sehlân 540 yılında vefat etti. Sâvî çok sayıda eser yazmış olmasına rağmen evinde çıkan bir yangın nedeniyle eserlerinin birçoğu yanmıştır.

Öğretisi

Sâvî, İbn Sînâcı mantık geleneğine bağlı bir âlim olarak, İbn Sînâ’nın Şifâ adlı eserinin mantık bölümlerini tedris edilebilir bir formda yeniden üretmesiyle bilinir.

Mantık İlmindeki Önemi ve Görüşleri

Ömer b. Sehlân es-Sâvî mantık eseriyle tanınmıştır. el-Besâirü’n-Nasîriyye adlı eserinde Aristotelesçi mantık eserleri düzeninde bazı yenilikler yaptı, konuları birbiriyle ilişkileri bakımından tasnif etti. Özellikle İbn Sînâ tarafından mantık dışında ele alınması gerektiği belirtilen Kategoriler’i mantık eserinde işlemeye devam etti. Onun el-Besâirü’n-Nasîriyye adlı mantık eseri Sühreverdî ve Râzî gibi kendisinden sonraki âlimler tarafından okundu; Râzî ve Sühreverdî eserlerinde el-Besâir’e atıflar yaptı. Özellikle Sühreverdî mantık çalışmalarında Besâir’den etkilendi. Sâvî’nin tanım teorisi, basit ve bileşik önermelerde olumsuzluk, kıyasın şekilleriyle ilgili problemler gibi birçok mantık alanındaki görüşleri Sühreverdî’nin eserlerinde yankı buldu.

Öne Çıkan Eserleri

• el-Besâirü’n-Nasîriyye: nşr. Muhammed Abduh, Bulak 1898; nşr. Dr. Refik el-Acem, Beyrut 1993.
• Tebsıra: Tebsıra ve Dû Risâle-yi Dîger der Mantık, nşr.  Muhammed Takî Dânişpejûh, Tahran, 1337 hş.
• Şerhu Risâleti’t-Tayr li’bn Sînâ. 
• er-Risâletü’s-Senceriyye fi’l-Kâ’inâti’l-‘Unsuriyye. 
• Cevâb ‘ale’ş-Şehristânî. 
• Nehcü’t-Takdîs: Tahran Meclis-i Şûrâ-yı İslâmî Ktp., nr. 4828.
• Kitâbü’l-Mübîn fî Şerhi’l-Metîn fi’l-Mantık: TSMK, III. Ahmed, nr. 3442.
• Muhtasaru Sıvâni’l-Hikme: Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 3222.