İbnü’l-Enbârî

Hayatı

Tam adı Ebû Bekr Muhammed b. el-Kâsım b. Muhammed el-Enbârî’dir. Babası Kâsım el-Enbârî’ye nisbetle İbnü’l-Enbârî künyesiyle anılır. İlmî hayatını Bağdat’ta sürdürdüğü için Bağdâdî diye de bilinir. 271/885 yılında Bağdat civarındaki Enbâr’da doğdu. Daha küçük yaşlardayken babası ile birlikte Bağdat’a geldi ve buradaki zengin ilim ortamıyla tanıştı. Burada, Sa‘leb en-Nahvî, İdrîs b. Abdülkerîm, İsmâil el-Cehdamî, Hâkim et-Tirmîzî, Ahmed el-Bezzâz, Ebûbekir İbn Düreyd ve el-Hasen b. el-Habbâb gibi âlimlerden Arap dili, lugat, edebiyat, nahiv, şiir, tefsir, kıraat ve hadis ilmi tahsil etti. Bununla birlikte kıraat ilminde asıl kendisini yetiştiren, babasının amcası olan Ahmed b. Beşşâr el-Enbârî’dir. Tahsil ettiği bu ilimlerle meşhur bir Arap dili ve edebiyatı bilgini olan İbnü’l-Enbârî, aynı zamanda Kur’an ilimleri ve hadis sahasında da önde gelen alimlerdendir. Fıkıhta Hanbelî mezhebini benimsemiş olup Abbâsî halifelerinden Râzî-Billâh’ın çocuklarına eğitim vermiş bir zattır. Birçok ilimde üstad olan İbnü’l-Enbârî’nin talebelerinin en meşhurları arasında Ebu Ca’fer en-Nehhâs, Ebü’l-Kâsım ez-Zeccâci, ed-Dârekutnî ve İbn Hâleveyh gelir. İbnü’l-Enbârî, hayatı boyunca hiç evlenmemiş olup erken sayılabilecek bir yaşta, 328/940 yılında Bağdat’ta vefat etmiştir.

Öğretisi

İbnü’l-Enbârî, fıkıhta Hanbelî mezhebine mensup güçlü bir hâfıza sahibi ve birçok alanda üstad olan bir alimdir. İbnü’l-Enbârî’nin bizzat kendisinden aktarılan hadis, tefsir ve şiire dair ezberinde 13 sandık dolusu kitap miktarına ulaşacak kadar bilgi bulunduğuna dair sözü, onun hafızasının gücünü göstermesi bakımından oldukça önemlidir. Onun Kitâbü îzâhi’l-vakfi ve’l-ibtidâ adlı eseri, Kur'ân sürelerindeki vakıf ve ibtidâ ile alakalı eserlerin ilki olması ve kendinden sonra bu alanda yazılan eserler için referans kaynak olması bakımından önemlidir. Kıraat alanındaki meşhur alimlerden İbnü’l-Cezerî’nin “bu alanda yazılmış ilk ve en güzel eserdir” sözü ve İbn Mücâhid’in “vakf ve ibtidâ ile ilgili bir eser yazmaya niyetlendim fakat İbnü’l-Enbârî yazacak bir şey bırakmamış” sözü, eserin değerini ifade etmesi bakımından önemlidir. Hadis ilminde sika olarak vasıflanan İbnü’l-Enbârî, Bağdat’ta, Dârekutnî, en-Nehhâs ve ez-Zeccâcî gibi birçok öğrenci’ye hocalık yapmıştır. Özellikle Arap dili ve edebiyatında şöhret bulan, dilde Kûfe dil mektebini benimseyen ve Kûfe dil mektebine onun kadar derinlemesine vakıf bir kimsenin bulunmadığı rivayet edilen İbnü’l-Enbârî, bütün ilimlerde geniş bilgi sahibi bir üstad olarak kabul edilir.

Öne Çıkan Eserleri