Şemseddîn el-İsfahânî

Hayatı

Şemseddîn el-İsfahânî, 616/1219 yılında İsfahan’da doğdu. Babası saltanat naibi olduğundan ilk dönemlerinde rahat bir hayat yaşadı. Hayatı hakkında pek bilgi bulunmayan İsfahânî, İsfahan’da pek çok ilimle ilgilendikten sonra Moğol saldırısı gerçekleşti ve Bağdat’a göç etmek zorunda kaldı. Ardından Anadolu, Şam ve Mısır’a göç edip muhtelif hocalardan dersler aldı. Zehebî ve İbn Kesîr’in kaydettiğine göre Şam bölgesine 650/1252 yılından sonra gitmiştir.

İsfahânî’nin, fıkıh alanında Siracüddîn e-Hiraklî’den ders aldığı, pek çok alanda Tâceddîn el-Urmevî’nin derslerine katıldığı, Anadolu’ya gelip Ebherî’den mantık, celed ve hikmet/felsefe dersleri aldığı kaydedilir.

İsfahânî, pek çok bölgede kadılık görevinde bulundu. Günümüzde Suriye sınırları içinde olan Menbic’te, Mısır’daki Kûs’ta ve Ürdün sınırlarında bulunan Kerek’te kadılık görevini ifa etti. Ardından Kahire’de Sâhibiyye Medresesi ve Meşhed-i Hüseynî’de dersler verdi. İsfahânî, Şâfiî fıkhında baş hocalık yaparken İbn Dakîk el-Îd, buraya hoca olarak tayin edildi ve buna tepki olarak “yerin altı yerin üstünden daha hayırlıdır” diyerek görevinden istifa etti.

İsfahânî’nin, aklî ilimlerde uzman olduğu ve akranlarına üstünlük sağladığı, fakat fıkıh ve hadis alanında bu denli mahir olmadığı belirtilmiştir. Felsefe derslerine ise her öğrenciyi kabul etmediği, felsefeden önce öğrencilerinin fıkıh ilmini iyi öğrenmelerini istediği kaydedilmiştir.

İsfahânî, 688/1289 yılında Kahire’de vefat etti ve Karâfe Mezarlığı’na defnedildi.

Öne Çıkan Eserleri

• el-Kavâ‘idü’l-Külliyye fî Cümletin mine’l-Funûni’l-İlmiyye: thk. Mansur Koçinkağ, Bilal Taşkın, İSAM, İstanbul 2017; thk. Mansur Koçinkağ, Bilal Taşkın, Dâru İbn Hazm, Beyrut 2018.
• el-Kâşif ‘ani’l-Mahsûl fî ‘İlmi’l-Usûl: thk. Âdil Ahmed ve Ali Muhammed, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
• Ğâyetü’l-Matlab fi’l-Mantık.
• el-Akîdetü’l-İsfahâniyye: thk. Muhammed b. Riyâd el-Ahmed, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 1425/2004.