Erbil

Kuzey Irak’ta, başkent Bağdat’ın ve Kerkük’ün kuzeyinde yer alır. Mezopotamya’nın kadim yerleşim birimlerinden biridir. Adı milâttan önce 3000’li yıllara ait çivi yazılı tabletlerde dört tanrı şehri anlamına gelen Uru Arba’il şeklinde rastlanmaktadır.

Hz. Ömer döneminde Müslümanlar tarafından fethedilen şehir hakkında kaynaklarda X. yüzyıla kadar pek bilgi bulunmamaktadır. Musul Atabeği İmâdüddin Zengî tarafından ele geçirilen Erbil, Begtegin hânedanının kurucusu Zeynüddin Ali Küçük’e iktâ olarak verilmiş ve Erbil merkezli bir devletin kurulması için zemin hazırlanmıştır. Begteginliler döneminde (1144-1232) imar faaliyetlerine önem verilmesi şehrin önemli bir ilim ve ticaret merkezi olmasını sağlamıştır. Ancak Moğol işgaliyle başlayan tahribat, iç çekişmelerle uzun yıllar devam etmiştir. Kanûnî Sultan Süleyman’ın yaptığı ilk İran seferi olan Irakeyn Seferi ile birlikte (1533-1535) Osmanlı topraklarına dâhil olmuştur. XIX. yüzyıla kalan Bağdat vilâyetine bağlı kalmış, daha sonra Musul vilâyetine bağlı bir merkez olarak I. Dünya savaşına kadar devam etmiştir. Savaş sonrasında İngilizler tarafından işgal edilmiş ve daha sonra Irak topraklarına dâhil edilmiştir.

Günümüzde Irak’ın önde gelen şehirleri arasında yer alan Erbil’de Begteginliler dönemine ait Muzafferiye Medresesi önemli tarihî yapılardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Erbilli iki meşhur âlim bulunmaktadır. Bunlardan İbnü’l-Müstevfî (ö. 1239), Erbil tarihine dair Târîhu Erbil isimli eseriyle tanınmaktadır. Bir diğer tarihçi İbn Hallikân (ö. 1282), Vefeyâtü’l-a‘yân adlı biyografik eseriyle meşhurdur.