Hasdai Crescas

Hayatı

Aragon’da Yahudi inancı, felsefe ve bilim eğitimi alan Crescas, İspanya Yahudi cemaatinin başına geçirilmiş ve dünya Yahudileri tarafından tanınan fıkhî bir otorite olmuştur. Zaragoza’da üst düzey yöneticilik yaparken Yahudilerin Hıristiyan topraklarında uğradığı soykırım sonrası direnişi örgütlemiş ve Yahudilerin güvenli bir şekilde Müslüman topraklarına getirilmesini sağlamıştır. Bu sebeple hayatının bu kısmında polemik eserler telif etmiş ve Hıristiyanlığa reddiyeler yazmıştır.

Öğretisi

Kendi zamanında baskın felsefî ekol olan İbn Meymûn ve Aristoculuğa karşı eleştirileri ile tanınmaktadır. Aristo, Eflâtun ve yeni gelişen skolastik bilimi verilerini kullanarak kendine özgü bir Aristo eleştirisi geliştirmiştir. Tanrının varlığı için İbn Meymûn’un getirdiği delillerin yetersiz olduğunu savunarak imkan delili vasıtasıyla Tanrının varlığına ulaşılabileceğini düşünmektedir. Fakat felsefenin ulaşabileceği Tanrı, Tevrat’ın anlattığı Tanrı değildir ve insan düşüncesi böyle bir Tanrıya ulaşamaz. Dolayısıyla felsefe Tevrat ile çelişmese de Tevrat’ın bize ulaştırdığı tüm hakikatlere ulaşması mümkün değildir. Tanrı hakkında ancak negatif teoloji yoluyla konuşabileceğimiz hususunda İbn Meymûn ile hemfikir olan Crescas, Tanrı ile insan sıfatlarının mahiyet itibariyle aynı, keyfiyyet itibariyle farklı olduğunu savunur. Böylece Tanrı’nın mahiyeti ile sıfatları arasında kesin bir ayrım yapılabilir. Aristocu bilime katkıları ise yokluğun kabulü, sonsuz dünyaların varlığı ve hareket olmaksızın zamanın varlığının kabul edilmesidir. Dini olarak mucizelerin mahiyeti, özgür irade ve Hıristiyanlık eleştirileri meşhurdur. Crescas’a göre mucizelerin onlara şahit olan insanlar üzerinde zorlayıcı bir yönü yoktur. Rasyonel delillerin ise insan üzerinde ikna edici ve zorlayıcı özellikleri vardır. Bu bağlamda Hıristiyanlığın 10 inancını, rasyonel temellere dayanmadığı gerekçesiyle eleştirmektedir.

Öne Çıkan Eserleri

• Hıristiyanlığa Reddiye: çev. D. J. Lasker, SUNY Series in Jewish Philosophy, Albany 1992.