Attarin Medresesi

Attarin Medresesi Fez şehrinde Karaviyyîn Camii'nin hemen kuzeyinde bulunmaktadır. Yapı sade bir plan düzenine sahip olup üç ana bölümden meydana gelmektedir. Bunlar, medresenin giriş aksında bulunan dikdörtgen planlı avlu, mescid ve girişten bir koridorla ulaşılan kuzeydeki ıslak hacimlerdir. Ayrıca giriş kapısının solundan yapının üst katına çıkan çift kollu bir merdiven bulunmaktadır.

Yapıya güney batı yönünden bronz malzemeli bir kapıdan girilmektedir. Giriş bölümünden ahşap bir kapı ile medresenin en ihtişamlı ve tezyinatlı bölümü olan dikdörtgen avluya geçilmektedir. Bu bölüm Elhamra, Nasrid Sarayı'nın bir benzeri gibidir. Dikdörtgen planlı avlunun güney ve kuzey duvarlarında revaklar bulunur. Kuzeydeki beş kemerli revağın ortadaki büyük ölçekli üç kemeri ahşap malzemeden yapılmış olup, iki kare ayağın üzerine oturur. Kenardaki iki kemer ise alçı malzemeden yapılmış olup iki naif mermer sütun üzerine oturmaktadır. Güney revakları da benzer düzendedir. Avlunun duvarları iki metreye kadar yeşil, mavi, siyah ve beyaz renkli sırlanmış seramik ile kaplanmıştır. Bu sıranın üst hizasında Kûfî nebâtî hattı ile Ankebût suresinden ayetler yazmaktadır. İki kat yüksekliğindeki avlu duvarlarının sırlı seramikli kısmının üst hizasında işlenmiş alçı malzeme kullanılmıştır. Alçı malzemeli bu sıranın alt hizasında ise yine kûfî nebatî hattı ile Ali İmran suresinden ayetler yazılmıştır. Avlu duvarlarının alçı kaplamalı orta kısımlarının üstünde ise ahşap işlemeli kemerler, saçak etekleri ve saçaklar bulunur. Çatı saçağını duvarlardan destek alan ahşap payandalar taşımaktadır. Duvarın birinci kat hizasında avluya açılan küçük ölçekli ve kemerli pencereleri yer alır. Zeminden başlayarak saçak hizasına kadar uzanan avlu duvarlarında tezyinat olmayan bir bölüm yok gibidir. Avlunun zeminindeki siyah beyaz renkli sırlı seramik dama levhası düzeninde ve çapraz bir şekilde döşenmiştir. Tam merkezde ise yerden yükseltilmiş mermer bir süs havuzu bulunmaktadır.

Yüksekçe ve genişçe kemerli bir geçişten avlunun doğusundaki mescid kısmına ulaşılır. Mescid tavanı iki kat yüksekliğindedir. Mescidin kuzey duvarında bulunan revaklı kısım bulunmaktadır. Revağın üç sıralı kemerleri iki kare kaideye oturmaktadır. Güney duvarında ise mihrab yer alır. Mescidin iç duvarları dört metre yüksekliğe kadar sıva üst kısmında ise işlenmiş alçı süslemeler vardır. Mihrab duvarı, mihrabın at nalı biçimindeki kemerinden başlayarak yoğun alçı süslemeli yüzeyler ve şeritlerden meydana gelmektedir. Mescidin yüksek tavanındaki ahşap malzeme sedir ağacı kullanılarak tasarlanmıştır. Mescid duvarlarının çatı eğiminden önceki en üst hizasından doğal aydınlatmayı sağlayan kemerli vitraylar bulunur.

Meriniler dönemine ait medrese ismini, yapının yanında yer alan attarlar çarşısından almıştır. Yapı sade plan düzenine sahip olmasına karşın yüksek tezyinat işçiliği nedeniyle Meriniler döneminin en önemli yapılarından sayılır. Eski kent merkezinde sınırlı bir alanda inşa edilmiş medresenin planı, etrafında yer alan diğer yapılara göre şekillenmiştir.